کلمه قیر در زبان سانسکریت با لفظ Bitumen مشخص شده است. این کلمه در زبان لاتین و انگلیسی عمومی با همان لفظ Bitumen و در انگلیسی آمریکایی با لفظ Asphalt به کار رفته است. در زبان فارسی کلمه قیر در واقع همان قطران ذغال سنگ می باشد. قیر از دوران بسیار قبل در زمان سومری ها، آشوری ها و بسیاری از تمدن های پیشین به عنوان عایق رطوبتی و نیز ماده محافظ در کشتی سازی، مومیایی کردن اجساد، مجسمه سازی و تزئینات استفاده می شده و همچنین به صورت ماستیک (ترکیب قیر و آجر پخته) در ساختمان معابد، پایه پل ها، سطح خیابان ها و خانه ها کاربرد داشته است. ضمناً قیر برای نگهداری آب در مخازن و به عنوان ماده ی ضد رطوبت و عامل اتصال به کار می رفته است. قدمت قیر بیش از 5000 سال می باشد، اگرچه به طور ثبت شده به حدود 3800 سال قبل یعنی زمان سومری ها بر می گردد.
نقش قیر در ایران باستان نیز بسیار اساسی و مهم بوده است و دارای قدمتی بیش از 5000 سال می باشد. در اواسط هزاره سوم قبل از میلاد در تمدن ایلام در حوالی شوش از قیر در مصارف مختلفی استفاده می شده است. سلسله هخامنشیان نیز از قیر برای آب بندی در کاخ با عظمت تخت جمشید استفاده کرده اند که هنوز آثار آن در این مجموعه تاریخی قابل مشاهده می باشد.
صنعت مدرن تولید قیر مربوط به سال 1712 میلادی می شود که با کشف سنگ های قیر طبیعی در فرانسه آغاز شده است. در آن هنگام مواد قیری را به صورت کلوخه روی سطح جاده های محلی پخش می کردند و اجازه می دادند که در اثر عبور و مرور گاری ها و درشکه ها به تدریج خرد گردیده و به سطح جاده کوبیده شوند. به مرور زمان با پودر کردن و گرم نمودن مواد قبل از استفاده از استوانه های آهنی داغ پس از کوبیدن قیر آن را مسطح و متراکم می نمودند و در خیابان های اکثر شهر های اروپا استفاده می کردند.
استفاده از قیر برای ساخت آسفالت از اوایل قرن نوزدهم میلادی شروع شده و برای اولین بار در سال 1830 در پیاده رو های فرانسه از آن استفاده شده است. اولین خیابان آسفالته در آمریکا و مربوط به سال 1870 می باشد. در ایران برای اولین بار در سال 1312 از آسفالت برای پوشش خیابان کاخ ( فلسطین ) استفاده گردید. لازم به ذکر است که امروزه برای قیر بیش از 250 نوع کاربرد در صنایع کشاورزی، ساختمان، راه سازی و سایر بخش ها وجود دارد.
وجود آسفالت این قدر برای ما بدیهی شده و این قدر هر روز جلو چشمان ما و زیر پایمان قرار دارد که فراموش میکنیم برای خودش سرگذشتی داشته است. داستان آسفالت را باید از هزاران سال پیش و از دل طبیعت شروع کنیم، از زمانی که اولین دریاچههای آسفالتی و آسفالتهای صخرهای شکل گرفتند. آسفالت مادهای سیاه و چسبناک بهصورت مایع یا نیمهجامد است که از نفت خام به دست میآید و گاهی به آن قیر طبیعی نیز میگویند. این ماده عملا بخشی از آن آسفالتی است که سطح جادهها و خیابانها را میپوشاند.
آسفالت
در دوران باستان، اهالی بینالنهرین از آسفالت برای عایقبندی حمام معابد و مخازن آب استفاده میکردند و فنیقیها برای آببندی درزهای بدنهی کشتیهای تجاری خود، آسفالت به کار میبردند. مصریها هم در زمان فراعنه از این ماده استفاده میکردند تا مانع فرسایش صخرههای کنارهی ساحل رود نیل شوند.
625 پیش از میلاد
نخستین استفاده از آسفالت بهعنوان مادهای برای ساخت جادهها در این زمان ثبت شده است. یونانیان باستان هم با این ماده آشنا بودهاند. کلمهی آسفالت برآمده از واژهی یونانی «آسفالتوس» (Asphaltos) بهمعنی ایمن یا مطمئن است. رومیان از آسفالت برای عایق کردن حمامها و مجاری و مخازن آب استفاده میکردند.
1595
اروپاییهایی که به کاوش دنیای جدید یعنی آمریکا مشغول بودند، توانستند در این سرزمینهای تازه، تهنشینهای طبیعی آسفالت کشف کنند. سر والتر رالی (Sir Walter Raleigh) جلگه یا دریاچهای از آسفالت را توصیف میکند که در جزیرهی ترینیداد در نزدیکی ونزوئلا قرار داشته است. او از این آسفالت برای ترمیم عایقبندی کشتیهای خود بهره میگرفت.
اوایل قرن نوزدهم
در این زمان، توماس تلفورد (Thomas Telford) توانست با بهبود شیوهی جادهسازی بهکمک سنگهای خردشده، بیش از 1400 کیلومتر جاده در اسکاتلند بسازد. در همان سالها جان لاودن مکادم (John Loudon McAdam) هم از سنگ خردشده استفاده کرد تا برای ساخت شاهراهی در اسکاتلند، سطحی سخت پدید آورد. کمی بعد، جادهسازان برای کاهش گردوخاک و دوام بیشتر، از قیر داغ برای کنار هم نگه داشتن خرده سنگها استفاده کردند و به این ترتیب، معابر «آسفالته» شکل گرفتند.
1870
ادموند جی دسمت (Edmund J. DeSmedt)، شیمیدان بلژیکی، اولین خیابان واقعی آسفالتشده را در آمریکا ساخت. او همچنین با استفاده از 45 هزار متر مربع ورق آسفالت طبیعی از دریاچهی ترینیداد، خیابان پنسیلوانیا در شهر واشنگتن را آسفالت کرد. شرکت کامر (Cummer) اولین محل تولید ترکیبات داغ برای آسفالت را راهاندازی کرد و اولین حق امتیاز انحصاری آسفالت در سال 1871 و در نیویورک ثبت شد.
1900
فردریک جی وارن (Frederick J. Warren) امتیاز انحصاری بیتولیتیک را به نام خود ثبت کرد که ترکیبی از قیر طبیعی و سنگدانه بود. برادران وارن در سال 1901 اولین آسفالتسازی مدرن را در ماساچوست دایر کردند.
1907
تولید آسفالت از نفت تصفیهشده رواج بیشتری از آسفالت طبیعی پیدا کرد. با افزایش محبوبیت اتوموبیلها و نیاز به جادههایی بهتر و بیشتر، نوآوریهای تازهای در تولید آسفالت و فرآیند آسفالت کردن خیابانها پدید آمد. در همین زمان شیوههای مکانیزهی آسفالت کردن معابر به کار گرفته شد.
1942
در طول جنگ جهانی دوم فناوری آسفالت پیشرفت عظیمی داشت، زیرا به سطوح و گذرگاههایی نیاز بود که بتوانند از پس وزن زیاد وسایل و تجهیزات سنگین نظامی برآیند.
1955
انجمن ملی آسفالت با نام National Bituminous Concrete Association در آمریکا تاسیس شد که بعدها به National Asphalt Pavement Association یا NAPA تغییر نام داد. یکی از اولین فعالیتهای این انجمن برنامهی بهبود کیفیت آسفالت بود که با حمایت این انجمن و در دانشگاهها و آزمایشگاههای خصوصی پیگیری میشد.
دههی 1970
بحران انرژی باعث شد که اهمیت حفظ منابع طبیعی دوچندان شود. از آن زمان به بعد، بخش زیادی از آسفالت تازه را آسفالتهای بازیافتی تشکیل میدهد. در حال حاضر در کشوری مثل آمریکا، بیشترین مادهی بازیافتی آسفالت معابر است که در هر سال بیش از 70 میلیون تن از آن دوباره وارد چرخهی مصرف میشود.
2002
با توجه به اقداماتی که برای بهبود آسفالت و بازیافت آن صورت گرفت، آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحدهی آمریکا اعلام کرد که کارخانجات آسفالتسازی از فهرست منابع عمدهی آلایندههای خطرناک هوا خارج شدهاند.