ایران با ظرفیت تولید ۶ میلیون تن قیر در سال دارای رتبه چهارم جهان در تولید قیر است! کاهش ۱۵ درصدی تولید قیر نسبت به سال گذشته جایگاه ایران دچار خطر کرده است!
ایران با تولید بیش از ۶ میلیون تن قیر در سال ۱۳۹۹ و ۵.۴ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ رتبه چهارم جهان را از نظر تولید قیر دارد و بیش از ۸ درصد از کل نیاز جهانی را تأمین می‌کند. اما چرا هر سال با کاهش تولید در این صنعت پر سود مواجه میشویم؟
در سال گذشته بیش از یک و نیم میلیارد دلار ارز آوردی از صادرات قیر داشتیم و رتبه نهم صادرات کشور به صنعت قیر اختصاص یافت، که نشان از اهمیت اقتصادی این محصول برای کشور است.
همچنین نیاز جهانی قیر به بیش از ۱۰۰ میلیون تن در سال رسیده است که نشانگر اهمیت بالای این محصول در بازار انرژی جهانی است.
چه عاملی باعث کاهش تولید و در نهایت صادرات قیر ایران شده؟
عدم توجه مدیران و عدم هماهنگی میان دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی، جدی ترین عامل وضعیت نه چندان مطلوب این صنعت است.
از طرف دیگر کمبود وکیوم باتوم در کشور که خوراک جدی تولید قیر است عاملی شدن برای کاهش حجم تولید در این صنعت.
همچنین ما برای صادرات قیر و دسترسی به بازار کشور های اروپایی و آفریقایی و خاوردور به کشتی های فله‌بر نیازمندیم حداقل سالانه ۴ کشتی اما با کمبود جدی این مسئله مواجه هستیم.
پالایشگاه ها برنامه ای برای افزایش تولید وکیوم باتوم ندارند؟
تا آنجایی که اطلاع دارم در سال جدید پالایشگاهها برنامه ای مبنی بر افزایش حجم عرضه وکیوم باتوم را در دستور کار قرار ندادند، در نتیجه شاهد کاهش حجم تولید قیر و افت صادرات قیر ایران خواهیم بود.
قیمت گذاری قیر ایران به چه شکل است، آیا باید اصلاحاتی صورت بگیرد؟
تنها راه حل ساماندهی بازار حذف قیمت گذاری دستوری است، اینکه قیمت ها به نرخ جهانی انرژی وصل نیست تولیدکننده و صادرکننده را با مشکلاتی از جمله (اختلافات فاحش قیمتی، عدم تعادل در بازار و عواقب ناشی از سیستم دو گانه نرخ گذاری مواجه می‌کند.)
در شرایطی که صادرکننده فقط میبایست، قیر صادراتی را از بورس کالا خریداری کند و تولید کننده ملزوم به خرید وکیوم باتوم از بورس کالا و همچنین ملزم به عرضه قیر تولیدی در بورس کالا باشد.
معمولاً نیمی از حجم تولید سالانه به منظور مصرف در کشور اختصاص داده میشود، اختصاص قیر در راستای پروژه‌های عمرانی، شهر سازی و جاده سازی صورت میگیرد و معادل ۲.۵ میلیون تن سالانه مصرف داخلی قیر داریم.
کدام شرکت ها بیشترین حجم عرضه و تقاضا در بازار قیر را دارند؟
به ترتیب شرکت های (نفت جی، توسعه و تجارت طلای سیاه، نفت و گاز سیه فام، نفت پاسارگاد آبادان، نفت پاسارگاد بندرعباس، فومن شیمی گستر، پارسیان انرژی، نفت پاسارگاد شیراز، اسپادانا قیر پاسارگاد، پالایش نفت تبریز و پالایش نفت شیراز) بیشترین حجم عرضه و تقاضا را در بورس کالا برای صنعت قیر دارند.
جایگاه صنعت قیر ایران در خاورمیانه و جهان کجاست و کشور های عمده واردکننده قیر ایران چه کشور هایی هستند؟
ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان قیر در دنیاست که درحال حاضر ۸.۴ درصد از تقاضای بازار انرژی جهانی را تامین می‌کند، ایران در آسیا بعد از کره جنوبی بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده محسوب میشود.
تنها رقیب ایران در خلیج فارس بحرین است اما ایران ۱۰ برابر بیشتر از بحرین ظرفیت قیر صادراتی دارد.
ایران دارای مقام هفتمین کشور در بین تولیدکنندگان بزرگ قیر و چهارمین کشور در میان صادرکنندگان قیر در جهان است.
همچنین در میان کشورهای خریدار قیر ایران به ترتیب (امارات، عمان، هند، چین، پاکستان، قطر، و میانمار) از عمده‌ترین بازارهای صادرات قیر ایران محسوب می‌شوند.